برخی از شرکتها علاوه بر ریال مجبورند برخی از معاملات خود را با ارزهای خارجی انجام دهند. به این معاملات، معاملات ارزی گفته می شود. از مهم ترین انواع معاملات ارزی می توان به خرید و فروش کالاها و خدماتی اشاره نمود که وجه آنها به صورت ارزی پرداخت یا دریافت می شود. همچنین معاملات مربوط به خرید یا فروش دارایی ها و ایجاد یا تسویه بدهی ها در صورتی که مبالغ آن، به ارز پرداخت یا دریافت شوند نیز از مثال های معاملات ارزی هستند.

در هنگام ثبت معاملات ارزی، مبلغ این معاملات باید به ریال محاسبه شود. به عملیات تبدیل ارز به ریال تسعیر گفته می شود. در فرهنگ دهخدا تسعیر به معنای نرخ نهادن و قیمت گذاری می باشد.

برای انجام عمل تسعیر باید به دو سوال زیر پاسخ دهیم:

1- برای تبدیل ارز به ریال باید از چه نرخ ارزی استفاده کنیم؟

2- در صورت تغییر نرخ ارز، اثر ناشی از این تغییر چگونه اندازه گیری و افشا می شود؟

برای تبدیل ارز به ریال باید از چه نرخ ارزی  استفاده کنیم؟

ثبت اولیه (در تاریخ معامله)
تمام معاملات‌ ارزی‌ در زمان‌ ثبت اولیه باید براساس‌ نرخ‌ ارز در تاریخ‌ انجام‌ معامله‌ به‌ ریال‌ ثبت‌ شوند.
مثال: شرکت آلفا که فروش ارزی نیز انجام می دهد، کالایی را به قیمت 1000 دلار به شرکت بتا به صورت نسیه می فروشد. در تاریخ انجام این معامله نرخ دلار 30000 ریال بوده است، ثبت این رویداد در دفاتر شرکت آلفا به صورت زیر است:
حسابهای دریافتنی- شرکت بتا 30.000.000
فروش 30.000.000
بابت فروش کالا به شرکت بتا  به مبلغ 1000 دلار
در تاریخ ترازنامه
اقلام پولی: با نرخ ارز در تاریخ ترازنامه مجددا تسعیر می شوند. بنابراین ممکن است تفاوت در نرخ تسعیر داشته باشند.
اقلام غیر پولی: با نرخ ارز در تاریخ انجام معامله تسعیر می شوند. بنابراین تفاوت در نرخ تسعیر ندارند.
اقلام‌ پولی:  عبارت‌ است‌ از وجه‌ نقد و دارایی ها و بدهی هایی‌ که‌ قرار است‌ به‌ مبلغ‌ ثابت‌ یا قابل‌ تعیینی‌ از وجه‌ نقد دریافت‌ یا پرداخت‌ شوند. ( حساب هایی نظیر نقد و بانک، حساب ها و اسناد دریافتنی و حساب ها و اسناد پرداختنی جزو اقلام پولی هستند)

در صورت تغییر نرخ ارز، اثر ناشی از این تغییر چگونه اندازه گیری می شود؟
ادامه مثال: در تاریخ ترازنامه نرخ ارز 35000 ریال بوده است. از آنجا که حساب های دریافتنی جزو اقلام پولی به حساب می آید، باید با نرخ تاریخ ترازنامه مجددا تسعیر و تفاوت آن محاسبه شود:
1000*(35000-30000) =5.000.000

این مبلغ در اصل باید به حساب های دریافتنی شرکت آلفا اضافه شود، زیرا اگر شرکت بتا قصد تسویه بدهی خود را داشته باشد با توجه به نرخ جدید ارز باید 5 میلیون ریال بیشتر پرداخت کند، بنابراین:
حسابهای دریافتنی- شرکت بتا           5.000.000
سود (زیان) ناشی از تسعیر ارز 5.000.000

روش برخورد حسابداری با سود و زیان ناشی از تسعیر ارز
• مبلغ‌ سود و زیان ناشی از تسعیر ارز شناسایی‌ شده‌ در سود و زیان‌ دوره‌ تحت سرفصل "خالص سایر درآمدها و هزینه های عملیاتی" یا "خالص سایر درآمدها و هزینه های غیر عملیاتی" افشا می شود.

• ﺯﻳﺎﻥ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺗﺴﻌﻴﺮ ﺍﺭﺯ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﺻﻮﻝ ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭی ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺑﺮﺍﺗﺨﺎﺫ ﻳﻚ ﺭﻭﺵ ﻳﻜﻨﻮﺍﺧﺖ ﻃی ﺳﺎﻝ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯ ﻃﺮف ﻣﺆﺩی جزو هزینه های قابل قبول می باشد.